Eski Uygur mektuplarının söz varlığının Hakasça ile karşılaştırılması ( ortak/izlenebilir sözler )


Arslan H. Ç.

Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, cilt.6, sa.2, ss.746-787, 2021 (Hakemli Dergi)

Özet

Eski Uygurca özel mektuplar, Dunhuang’da yer alan Bin Buda Mağaraları’ndaki yazmalar arasında bulunmaktaydı. Bu mektupların insan ilişkileri, çalışma hayatı, devlet idaresi, ticaret, tarım ve günlük hayat gibi değişik içeriklere sahip olduğu görülmektedir. Budist, Manihaist ve Hristiyan çevrelerine ait iki yüzden fazla mektup bulunmaktadır. Bu çalışma, Eski Uygurca mektuplar üzerine hazırlamış olduğumuz doktora tezindeki iki başlığın gözden geçirilerek sunulmasından ve araştırmanın bu bölümünün güncellenmiş sonuçlarının duyurulmasından oluşmaktadır. Mektupların söz varlığı, ilgili çalışmalar ve sözlükler aracılığıyla Hakasçanın söz varlığı ile karşılaştırılmıştır ve izlenebilir (ortaklaşan) sözler belirlenmiştir. Ayrıca Eski Uygurca-Hakasça ortak sözcükler, Morris Swadesh’in 1971’de yayımlanan son 100 kelimelik listesine göre değerlendirilmiştir. Bu karşılaştırmanın yapılma nedenini, Sarı Uygurca ve Fu-yü Kırgızcası ile birlikte Türk lehçelerinin azaḳ / taġlıġ grubunda yer alan Hakasçanın, bugün Eski Uygurcaya, yazı dili olmayan Sarı Uygurcadan sonra en yakın çağdaş Türk lehçelerinden biri olmasıyla ve Eski Uygurca-Hakasça dil ilişkilerinin bu yönünün betimlenmesi gerekliliğiyle açıklayabiliriz